Türkiye İnsani Gelişme Endeksi yükseldi
Türkiye, 2018 yılını kapsayan İnsani Gelişme Endeksi'nde 189 ülke arasında 59'uncu sırada yer alarak, ilk kez çok yüksek insani gelişme kategorisinde yer aldı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 2018 yılı verileri baz alınarak hazırlanan ve İnsani Gelişme Endeksi, Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi, Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi ile Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi'ni içeren "İnsani Gelişme Raporu 2019" yayımlandı.
ÜLKELERİN RESMİ İSTATİSTİK VERİLERİNE GÖRE
HAZIRLANIYOR
Ülkelerin resmi istatistik kurumlarından elde edilen veriler
ışığında hazırlanan endekslerden İnsani Gelişme Endeksi, uzun ve
sağlıklı yaşam, bilgiye erişim ile kabul edilebilir bir yaşam
standardı gibi 3 temel boyutta ortalama insani gelişme düzeyinin
uzun vadeli takibi sonucunda oluşturuluyor.
LİSTENİN EN ÜSTÜNDE NORVEÇ VAR
Dünyada en çok bilinen kalkınma göstergelerinden biri olan endekse
göre, yeni nesil eşitsizlikler, eğitim, teknoloji ve iklim
değişikliği konularının etrafında şekilleniyor. İnsani Gelişme
Endeksi'nde 0,954'lük değerle Norveç ilk sırada yer aldı
ve zirvedeki yerini korudu. Bu ülkeyi, 0,946'lık değerle İsviçre,
0,942'lik değerle İrlanda, 0,939'luk değerle Almanya ve Çin'in Hong
Kong Özel İdari Bölgesi izledi.
NİJERYA LİSTEDE EN SIRADA YER ALDI
Geçen yıl kaydettikleri İnsani Gelişme Endeksi değeriyle listenin
en altında yer alan ülkeler ise 0,377'lik değerle Nijer, 0,381'lik
değerle Orta Afrika Cumhuriyeti, 0,401'lik değerle Çad, 0,413'lük
değerle Güney Sudan ve 0,423'lük değerle Burundi olarak
sıralandı.
TÜRKİYE DERECE ATLADI
Türkiye'nin 2018'deki İnsani Gelişme Endeksi değeri 0,806 olarak
hesaplandı. Bu değerle Türkiye, 189 ülke arasında 59'uncu oldu
ve ilk kez "çok yüksek insani gelişme"kategorisinde yer aldı.
Türkiye, bir önceki listede 64'üncü olmuş ve "yüksek insani
gelişme" kategorisine girmişti. Bu dönemde, en yüksek insani
gelişme kategorisindeki ülkelerin ortalama endeks değeri 0,892,
Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin ortalama endeks değeri ise 0,779
olarak hesaplandı.
TÜRKİYE SON 28 YILDA BÜYÜK GEİŞME
GÖSTERDİ
İnsani gelişmedeki ilerlemenin ölçütü olan endekste, Türkiye son 28
yılda önemli bir gelişme gösterdi. Türkiye'nin 1990'da 0,579 olarak
hesaplanan endeks değeri, geçen yıl 0,806'ya çıkarak toplamda yüzde
39,4'lük artış gösterdi. Türkiye'de 1990-2018 döneminde beklenen
yaşam süresi 13,2 yıl, ortalama öğrenim süresi 3,1 yıl ve beklenen
öğrenim süresi 7,5 yıl arttı. Ülkede kişi başına brüt milli gelir
aynı dönemde yaklaşık yüzde 122,1 yükseldi. İnsani gelişme
dağılımındaki eşitsizlikten arındırılmış endekste ise Türkiye'nin
değeri boyut endekslerinin dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak
yüzde 16,2'lik bir kayıpla 0,675'e düştü.
Çok Yüksek İnsani Gelişme Endeksi değerine sahip ülkelerin eşitsizlik nedeniyle kaybı ortalama yüzde 10,7 olurken, Avrupa ve Orta Asya'da bu oran yüzde 11,7 olarak kaydedildi.
TÜRKİYE CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNDE 66'NCI SIRADA YER
ALDI
Raporda, üreme sağlığı, kadının güçlendirilmesi ve ekonomik
faaliyetler alanlarında cinsiyete dayalı eşitsizliklere ilişkin
bulguların yer aldığı Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi de
açıklandı. Kadın ve erkek kazanımları arasındaki eşitsizliklerin
insani gelişmede yarattığı kaybı ortaya koyan endekse göre,
Türkiye, 2018'de 0,305'lik değerle 162 ülke arasında 66'ncı sırada
yer aldı.